بستن

فروشگاه آوابوک حقوق بزه دیده در نظم نوین کیفری
- بزه دیده در نظم نوین کیفری
  • تعداد کل امتیازات ثبت شده : 0

بزه دیده در نظم نوین کیفری

دکتر علی طالع زاری-فرزانه حبیبی

120,000 تومان 108,000 تومان

دسته بندی: حقوق

ناشر: کتاب آوا

خرید

مشخصات کلی

نام ناشر

کتاب آوا

نام مولف

علی طالع زاری و فرزانه حبیبی

سال انتشار

1396

نوبت انتشار

1

قطع کتاب وزیری شومیز
تعداد صفحه

170

تیراژ

1000

شابک

9786003463578

  • بزه دیده در نظم نوین کیفری / مؤلفان: دکتر علی طالع زاری، فرزانه حبیبی

تحولات سه دهۀ اخیر در حوزۀ جرم شناسی ناظر به بزه دیده است، مکتب عدالت ترمیمی که در دهه های اخیر جایگزین نظام عدالت کیفری گردیده است با تمرکز بر بزه دیده و جبران نیازها و خسارات ناشی از جرم به وی دریچۀ نوینی را به سوی اجرای عدالت باز کرده است. بزه دیده به عنوان قربانی و نقطۀ ثقل وضعیت مجرمانه بیشترین آسیب را متحمل گردیده است و مستحق بیشترین توجه و حمایت است.

امروزه با توسعه و نشر مکتب عدالت ترمیمی، بزه دیده در قوانین جدید کیفری کشورمان نظیر قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری نیز جایگاه جدیدی را کسب کرده است. بزه دیده به عنوان قربانی جرم می بایست مورد حمایت های کیفری و غیرکیفری قرار بگیرد، چرا که در صورت عدم حمایت، وی را در معرض بزه دیدگی مجدد یا بزهکاری قرار می دهیم که برای خود، اطرافیان و جامعه در هر صورت مخاطره آمیز خواهد بود.

برای مشاهده کتب جرم شناسی کلیک نمایید

عدالت ترمیمی مفهوم و نگرش جدیدی است که فرایند دادرسی و جریان اجرای عدالت را دگرگون ساخته است. ارایه تعریف جامعی از عدالت ترمیمی کار ساده ای نیست و تاکنون نیز هیچ کس، یک تعریف جامع از آن ارایه نکرده است.به تعبیر جنیفر لی، لیو لاین و رابرت هوس: « این واژه در شکل عبارت هزار معنایی برای استناد به هر فعالیتی که در جریانات اصلی اداری عدالت انجام نمی شود و یا شکل ظاهری فرآیند های عدالت کیفری را ندارد، استفاده می شود.»یا هوارد زهر نیز که از نویسندگان اصلی در زمینۀ عدالت ترمیمی است، به جای تعریف عدالت ترمیمی، به طور مفصّل دربارۀ آنچه عدالت ترمیمی نیست سخن می گوید و در نیمه های کتاب خویش، به تعریفی شبیه تونی مارشال از عدالت ترمیمی می پردازد. وی در تعریف عدالت ترمیمی می نویسد:« عدالت ترمیمی پاسخ و واکنشی است به بزه که بر ترمیم و جبران خسارت های بزه دیده تأکید و تمرکز دارد. همچنین این روش بزهکار را نسبت به آسیب و خساراتی که به وجود آورده مسؤلیت پذیر نموده و آشتی را میان گروه ها به وجود می­آورد.»

برای مشاهده کتب مجازات اسلامی کلیک نمایید

این تعریف بسیار گسترده است با تجزیه و تحلیل این تعریف پی می گیریم که عدالت ترمیمی یک فرآیند و روش خاصی است که به رابطۀ بین بزه دیده و بزهکار وکلیۀ گروه هایی که به نوعی با بزه ارتباط دارند توجه شده است. نکتۀ دیگر که در این تعریف دیده می شود، توجه به خسارت های حاصله از بزه است؛ خسارت هایی که متوجه بزه دیده بوده و باید چاره ای برای جبران آن اندیشیده شود. امّا آنچه در نگاه کلّی تر در این تعریف مشاهده می شود، نگاه به آینده است، یعنی دست یافتن به اجماع و توافق کلّی برای موارد مشابهی که ممکن است در آینده رخ دهد. به عبارت دیگر، نه تنها در فرآیند عدالت ترمیمی در صدد تنظیم رابطۀ بین بزه دیده و بزهکار هستیم، بلکه باید به روشی کلّی برای آینده دست پیدا کنیم و در موارد مشابه نیز بتوانیم از طریق این فرآیند، خسارت های حاصله از وقوع بزه را جبران نماییم و نسبت به پیشگیری از ارتکاب بزه در آینده نیز چاره اندیشی کنیم.

بنابراین، عدالت ترمیمی براهمیّت ارتقاء نقش بزه دیدگان و اعضای جامعه از رهگذر درگیر نمودن فعالانه تر آنان در فرآیند عدالت تأکید دارد تا بزهکاران را مستقیماً در قبال بزه دیدگان و جوامعی که مورد آسیب و زیان قرار گرفته اند، مسؤل بداند. عدالت ترمیمی آسیب های معنوی و مادی بزه دیدگان را ترمیم کرده و طیفی از فرصت های مناسب را برای گفت و گو، مذاکره و حل و فصل مشکلات فرآهم می آورد. این فرصت ها احساس بیشتری از امنیت و آرامش جامعه، هماهنگی اجتماعی و صلح و آشتی را برای تمام کسانی که درگیر در مسأله هستند، به ارمغان می آورد.

استفان پی گروی، عدالت ترمیمی را شیوه ای برای نشان دادن واکنش به بزه توصیف می کند. وی طبق نظریات هواداران عدالت ترمیمی، به مقایسه عدالت سزادهنده و عدالت ترمیمی می پردازد و سپس نتیجه می گیرد که واکنش عدالت ترمیمی نسبت به بزه، بهتر از کیفر صرف بزهکار است.هواداران عدالت ترمیمی معتقدند، این شیوه بهتر از عدالت سزادهنده است زیرا بزه دیده را ترمیم می کند و یا حداقّل سعی دارد، بزه دیده ترمیم شود؛ هدف عدالت کیفری کلاسیک فقط کیفر بزهکار است. از دیدگاه هواداران عدالت ترمیمی، در عدالت سزادهنده، بزه دیده در نظر گرفته نشده است.

در دیدگاه عدالت کیفری، بزه به عنوان یک قانون شکنی علیه دولت تعریف می شود ولی، طرفداران عدالت ترمیمی بزه را چیزی بیش از یک قانون شکنی ساده می دانند و معتقدند بزه، آسیبی است که بزه دیده متحمّل می شود. بنابراین، بزه حداقل در اکثر موارد، اقدامی علیه دولت و نقض قانون نیست. همچنین بزه صرفاً بازتاب یک آسیب ساده نیست، بلکه یک آسیب با سطوح چندگانه نسبت به بزه دیدگان اولیه و ثانویه، جامعه و حتی نسبت به بزهکاران است. وقتی بزه، نقض حقوق یک فرد تلقی شد، بدیهی است کیفر هم باید در جهت جبران آسیب تفسیر شود. بدین ترتیب، کیفر یک ماهیت غیر تنبیهی و در جهت جبران آسیب های وارده بر بزه دیده خواهد بود. در این صورت، کیفر نه تنها موجب تشدید دشمنی میان بزهکار و بزه دیده نخواهد بود، بلکه حتی می تواند به عاملی برای تقویت دوستی بین بزه دیده و بزهکار تبدیل شود.

زیرا بزهکار با جبران آسیب های وارده، حس هم دردی خود را به نمایش می گذارد و بدین وسیله به بزه دیده نزدیک می شود و بزه دیده هم به جای ارضای حس انتقام جویی، بزهکار را می بخشد و این موجب تقویت دوستی می شود. ولی، در عدالت کیفری سنتی، کیفر بزهکار، ساز و کار مورد نیاز برای تحقق عدالت است. کیفری که به بهانۀ تضمین برقراری نظم و امنیت بر بزهکار تحمیل می شود، دشمنی را تشدید می کند، بزهکار پس از رهایی از کیفر، ممکن است در صدد انتقام از بزه دیده برآید و بزه دیده هم به جای جبران آسیب هایش، باید از بزه دیدگی مجدد همواره هراس داشته باشد. بنابراین، در عدالت ترمیمی، از پیامدهای منفی کیفر، نظیر بدنامی بزهکار، تحقیر و تحمیل رنج به وی و یا کیفر بیگناهان که از آثار عدالت کیفری است، اجتناب می شود.

 محیطی برای آموزش و نفی کرامت و شرافت انسان هاست، دوباره درب های خانواده و جامعه را به سوی بزهکار باز کنند و وی را به دامن اجتماع باز گردانند. طرفداران عدالت ترمیمی در صددند ظرفیت ها و قابلیت های بالقوه انسانی را تقویت کرده و در صورت لزوم به جای فرآیندهای رسمی با مشارکت نهادهای جامعۀ مدنی را گسترش دهند. آنان معتقدند ساز وکارهای کیفری، در ایجاد یک جامعۀ سالم و امن شکست خورده اند، زندان ها مملو از زندانی هستند و هر روز به رغم افتتاح زندان های جدید و تحمیل هزینه های اضافی بر بودجه های عمومی، وضعیت بزهکاری وخامت بارتر می شود. از طرفی بزه دیده نیز از این کارزار عایدی ندارد و همواره در حاشیه قرار دارد و در عین حال که نیازهایش جبران نشده است حتی آلام و مشکلات روانیش نیز بیشتر شده است.

بدین سان ظهور مکتب عدالت ترمیمی با این اوصاف، نظم نوینی را در جامعه کیفری پدید آورده و روابط، مناسبات، ساز و کارها و فرآیندهای کیفری را تحت تاثیر خود قرار داده است.حال باید دید در این وضعیت جدید بزه دیده چه جایگاهی را کسب نموده و چه نقشی دارد؟ به زبانی دیگر نیاز است حقوق و فرصت های جدیدی که منبعث از تغییر جایگاه بزه دیده در این وضعیت نوین کیفری بوجود آمده است، مورد شناسایی و بحث قرار گیرد.

تحقیق حاضر تلاشی است در جهت تبیین نظریه عدالت ترمیمی که نظم نوینی را در کشورمان به وجود آورده است و واکاوی در نقش و جایگاه بزه دیده در این وضعیت جدید که بدون شک در شرایط مطلوب تری نسبت به سابق  قرار گرفته است، جدی و ضروری می نماید

 

فهرست مطالب

 پیشگفتار. 1

مقدمه. 6

فصل اول: عدالت ترمیمی، نظم نوین کیفری و جایگاه بزه دیده. 13

1-1- زوال عدالت کیفری تا ظهور عدالت ترمیمی... 14

1-1-1 عدالت کیفری... 18

1-1-1-1- عدالت سزادهنده. 20

1-1-1-1-1 - مبانی فلسفی... 22

2-1-1-1-1- انتقادات وارده براندشه سزادهی... 26

2-1-1-1- عدالت باز پرورانه 28

3-1-1-1 - عدالت توزیعی... 30

2-1-1- نظم نوین کیفری با ظهور عدالت ترمیمی و عناصر متشکله. 31

1-2-1-1- داوطلبانه بودن.. 36

1-1-2-1-1- محدودیت ها 39

2-1-2-1-1- راه کار های ارائه شده در عدالت ترمیمی... 39

2-2-1-1- اظهار حقیقت.... 41

1-2-2-1-1- اظهار حقیقت از طرف بزهکار. 42

2-2-2-1-1- اظهار حقیقت از طرف بزه دیده. 43

3-2-2-1-1- اظهار حقیقت از طرف گواهان و مطّلعان.. 43

4-2-2-1-1-آثار اظهار حقیقت.... 45

3-2-1-1- رو در رویی... 45

4-2-1-1- توافق... 50

1-4-2-1-1- محدوده ی توافق... 53

2-4-2-1-1- آگاهی از حقوق قبل از رسیدن به توافق... 54

3-4-2-1-1- شکست در توافق... 55

5-2-1-1- حمایت.... 57

6-2-1-1- غیر علنی و محرمانه بودن.. 59

3-1-1- مقایسه نظام عدالت کیفری سنتی با عدالت ترمیمی... 62

ا-3-1-1- عدالت کیفری سنتی؛ ویژگیها و علل رویگردانی از آن.. 62

2-1- مدل های عدالت ترمیمی (ناب خواه و پیشینه خواه) 78

3-1- اهداف اجرای عدالت ترمیمی... 81

1-3-1- باز پذیری بزهکار. 81

2-3-1- باز توانی بزه دیده. 82

3-3-1- باز توانی اجتماع (جامعه محلی) 83

4-3-1- جبران خسارت... 86

1-4-3-1- تکلیف بزهکار یا اشخاص ثالث به جبران خسارت... 86

2-4-3-1- لزوم بازبینی قوانین و مقررات داخلی در زمینه جبران خسارت... 87

3-4-3-1- جبران خسارت زیست محیطی... 87

4-4-3-1- جبران خسارت دولتی... 88

5-3-1- مسئولیّت پذیری و پاسخ گویی بزهکار. 88

6-3-1- شرمساری باز پذیرنده بزهکار. 92

4-1- روش های اجرای عدالت ترمیمی و نقش بزه دیده در آنها 94

1-4-1- میانجی گری و نقش بزه دیده در آن.. 95

2-4-1- نشست.... 98

3-4-1 - حلقه ها یا محافل... 100

4-4-1- هیئت های ترمیمی جامعه محلی... 102

فصل دوم: جایگاه بزه دیده در تفکر عدالت ترمیمی(با تمرکز بر نقش، نیاز ها و حمایتها) 105

1-2- بزه دیده در فرآیند اجرای عدالت (از عدالت کیفری سنتی تا عدالت ترمیمی) 106

1-1-2- بزه دیده در نظام عدالت کیفری... 109

1-1-1-2- نقش و جایگاه بزه دیده. 109

2-1-1-2- نادیده گرفته شدن بزه دیده. 110

3-1-1-2 - ظهور اندیشه ی بزه دیده شناسی... 111

4-1-1-2- اصلاحات انجام گرفته در مورد بزه دیده در نظام عدالت کیفری... 114

2-1-2 - برنامه ها و فرایند های نظام عدالت کیفری در مورد بزه دیده. 115

1-2-1-2- جهت گیری دوباره واحد خدمات تعلیق مراقبتی... 116

2-2-1-2- برنامه ی اظهارات تأثیر گذار بزه دیده. 117

3-2-1-2- افزایش میزان استفاده از مفاهیم عدالت ترمیمی... 120

3-1-2- رویکرد های ترمیمی به بزه دیده. 121

1-3-1-2- بزه دیده کنشگر فعال.. 123

2-3-1-2- نیاز های بزه دیده. 124

1-2-3-1-2- پرداخت غرامت.... 127

2-2-3-1-2- بهبود امنیت بزه دیده. 129

3-2-3-1-2- اعطای اختیار. 130

4-2-3-1-2 - جبران.. 131

5-2-3-1-2 - التیام بزه دیده. 132

4-1-2 - محدودیت های عدالت ترمیمی برای بزه دیده. 134

1-4-1-2- عدم شناسایی بزهکاران.. 134

2-4-1-2- اجتناب از رویارویی بزه دیده با بزهکار. 136

2-2- گونه ها، حمایت ها و آثار بزه بر بزه دیده. 137

1-2-2- رکن های تعریف بزه دیده. 138

1-1-2-2- زنان (بر اساس معیار جنسیّت) 139

2-1-2-2- کودکان (بر اساس معیار سن) 140

3-1-2-2- سالمندان بزه دیده (بر اساس معیار سن) 141

4-1-2-2- ناتوانان بزه دیده (براساس معیار ناتوانی) 142

5-1-2-2- اقلیت های بزه دیده (بر اساس معیار محرومیت) 143

3-2- حمایت های لازم از بزه دیده. 144

1-3-2- حمایت کیفری... 144

2-3-2- حمایت مالی... 145

3-3-2- حمایت پزشکی... 146

4-3-2- حمایت روانی و عاطفی... 146

5-3-2- حمایت اجتماعی... 147

4-2- آثار بزه بر بزه دیده. 149

1-4-2- آثار جسمی... 149

2-4-2- آثار روانی... 151

1-2-4-2- آسیب شناسی روانی... 152

3-4-2- آثار حقوقی... 153

فهرست منابع.. 157 

نظرات

captcha Refresh
محصولات مشابه