روانشناسی عمومی

کتاب روان‌شناسی عمومی

علم روان‌شناسی که به بررسی رفتار انسان می‌پردازد بیش از هزار سال تحت عنوان "علم النفس" یا "علم اخلاقیات" در مراکز علمی ایران ما مورد بررسی و تفحص قرار گرفته و به مشتاقان علم و دانش آموخته شده است و یکی از شاخه‌های فلسفه یا حکمت بوده است و ما در آثار دانشمندان ایرانی نه تنها به مباحث اصلی روان‌شناسی مانند احساس، ادراک، تفکر، تخیل و توانایی های ذهنی و عواطف (هیجانات) روبرو می‌شویم بلکه می‌بینیم که آنان چگونه با روش‌های تمثیلی و شبه تجربی در مورد نظریه‌هایی معارض در زمینه‌های احساس و ادراک یا لذت و غم به داوری پرداخته‌اند.

اکنون که جهان معاصر با انقلاب صنعتی در اروپا روان‌شناسی را به صورت یکی از علوم طبیعی مورد بحث و مطالعه جدی قرار داده‌اند و در این دانش به تجربیات و نتایج علمی بالایی دست یافته‌اند برماست که بار دیگر به مطالعه و تفحص در این دانش قدیمی ایرانی بپردازیم و فرهنگ و اندیشه خود را دوباره به جهانیان عرضه بداریم.

در چند دهه اخیر تلاش‌های زیادی توسط متخصصین و محققین ما در این زمینه جهت بارور شدن این شاخه از علم انجام شده است و نتایج زیادی هم به همراه داشته است. اما تلاش مضاعف در جهت کاربردی نمودن و پژوهشی کردن این دانش در جامعه ما توسط محققین و دانش پژوهان جوان را می طلبد، بخصوص اکنون که مشکلات و مسائل اجتماعی در جهان و تبع در جامعه ما اهمیت روان‌شناسی را دوچندان نموده است.

برای مشاهده کتب جامعه شناسی کلیک نمایید

اینجانب در این مجموعه، با این اندیشه که باید بار دیگر مباحث روان‌شناسی را مطالعه نموده و آن‌چه که اکنون در کتاب های درسی دانشگاهی و نیز کتاب های روان شناسی که در اختیار عموم مردم ماست مورد بررسی قرار داد؛ با نگاهی نو به آثار محققین ایرانی در این زمینه خواسته‌ام مباحث ارائه شده را کاربردی‌تر نموده و مطابق نیاز جامعه عرضه بدارم و از متون روان‌شناسی خارجی نیز آن‌هایی که برای فرهنگ ما قابل استفاده بوده و جنبه علمی داشته‌اند بهره بگیرم.

لذا سعی نموده‌ام، در نه فصل، مباحث مهم روان‌شناسی را مورد بررسی قرار داده و کاربردهای عملی هر یک از موضوعات مورد بحث را برای پژوهشگران دانشجویان، و مردم عزیزمان ارائه نمایم و با استفاده از دیدگاه‌های روان‌شناسان متخصصین و روانکاوی در زمینه مسائل و مشکلات روانی - اجتماعی راهکارهای عملی را جهت برخورد با آن ها توصیه نمایم.

فهرست مطالب

         فصل اول: روانشناسی و جایگاه آن. 17

تعریف روان‌شناسی: 18

اهمیت روان‌شناسی.. 18

اهداف روان‌شناسی.. 20

نظریه‌های مهم در روان‌شناسی (مکاتب مهم روان‌شناسی) 22

اهمیت روان‌شناسی گشتالت: 25

فروید و روش‌های روان‌کاوی او. 26

نظریه تداعی آزاد. 27

نظریه تحلیل رویا 28

اهمیت روان‌کاوی فروید. 28

آزمایش شرطی شدن هیجانی واتسون. 31

اهمیت روان‌شناسی واتسون. 33

* آبراهام مازلو و نظریه خودشکوفایی او: (1970 – 1908) 35

اهمیت روان‌شناسی انسان‌گرایی.. 37

روش‌های مطالعه و پژوهش در روان‌شناسی.. 38

اهمیت تعریف متغیرها در روش‌آزمایشی.. 43

اهمیت تعریف عملیاتی در روش آزمایشی.. 43

گروه‌های آزمایش و کنترل در روش آزمایشی.. 44

مفهوم متغیرهای مستقل و وابسته در آزمایش.... 44

آمار و جایگاه آن در پژوهش‌های روان‌شناسی.. 45

مفهوم شاخص‌های گرایش مرکزی: 47

شاخص‌های پراکندگی.. 47

توزیع طبیعی.. 48

همبستگی.. 49

آمار استنباطی.. 50

حوزه‌های مهم روان‌شناسی.. 51

فعالیت‌های روان‌شناسی بالینی.. 52

تخصص‌های روان‌شناسی بالینی.. 54

روان‌شناسی سلامت و طب رفتاری: 55

روان‌شناسی عصب شناختی.. 56

روان‌شناسی قانونی (کیفری) 56

روان‌شناسی بالینی کودک... 56

روان‌شناسی مدیریت... 56

روان‌شناسی تربیتی (آموزش و یادگیری) 57

روان‌شناسی شخصیت... 57

روان‌شناسی ورزشی (Sport psychology) 57

روان‌شناسی تربیتی ورزشی.. 58

فصل دوم: یادگیری.. 61

یادگیری و رفتار. 62

یادگیری از دیدگاه دو مکتب مهم روان‌شناسی.. 63

شرطی سازی کلاسیک... 63

نمونه‌هایی از شرطی سازی کلاسیک: 65

تعمیم، تمیز و خاموشی در شرطی‌سازی کلاسیک... 66

ارزشیابی شرطی‌سازی کلاسیک... 67

تقویت و تنبیه. 69

ارزشیابی شرطی‌سازی عاملی ( کنشگر) 70

نظریه اجتماعی ـ شناختی بندورا 71

یادگیری مشاهده‌ای بندورا 72

الگوی یادگیری مشاهده‌ای بندورا 73

ارزیابی دیدگاه‌های اجتماعی ـ شناختی.. 75

راهنمایی‌هایی برای یادگیری بهتر. 75

جنسیت و یادگیری.. 78

سن و یادگیری.. 78

نیازها، خواسته‌ها و علایق در یادگیری.. 79

نیاز به آسایش جسمانی.. 80

فصل سوم: حافظه و فراموشی.. 83

مقدمه: 84

ارتباط حافظه با یادگیری.. 84

فرایند حافظه. 85

بسط شش مفهوم مربوط به رمزگردانی عبارتند از: 86

ذخیره کردن. 88

حافظه فعال (کوتاه‌مدت) 89

حافظه بلند مدت... 90

محتوای حافظه بلندمدت... 90

حافظه اخباری و حافظه‌ی رویه ای.. 91

حافظه رویدادی و حافظه معنایی.. 91

بازیابی و فراموشی.. 91

بازیابی.. 92

فراموشی.. 93

* عوامل مهم در فراموشی اطلاعات در حافظه‌ی بلندمدت: 94

عوامل دیگر در بروز فراموشی.. 100

راهکارهای تقویت حافظه. 100

- معنادار کردن دارکردن مطالب بی‌معنا 100

توصیه‌های مهم برای بهبود حافظه در هنگام مطالعه: 103

اهمیت ورزش و تغذیه در تقویت حافظه: 104

تغذیه. 106

فصل چهارم: هوش.... 109

مقدمه‌. 110

تعریف هوش... 110

ارتباط هوش و خلاقیت: 111

سنجش و اندازه‌گیری هوش... 112

آزمون بینه. 113

آزمون وکسلر. 114

مقیاس هوش عملی وکسلر. 115

هوش چند گانه گاردنر. 116

هوش از دیدگاه کتل.. 118

الگوی ساختار هوش گیلفورد. 119

ناتوانی ذهنی mental deficiency. 125

تعریف ناتوانی ذهنی.. 126

مراتب هوش... 127

عوامل مهم در بروز عقب‌ماندگی ذهنی.. 129

عامل R.H (نارسازگاری خونی): 129

راهکارهایی برای باهوش‌تر شدن. 131

عوامل بنیادی که بر باهوش‌تر شدن تأثیر می‌گذارند: 133

رشد هوش از دیدگاه ژان پیاژه 137

عواملی که در رشد شناخت تأثیر می‌گذارند. 138

مراحل رشد شناخت... 139

هوش هیجانی و هوش شناختی.. 141

تاثیر هوش هیجانی در زندگی ما 144

هوش هیجانی و موفقیت شغلی.. 145

فصل پنجم: احساس و ادراک... 147

مقدمه: 148

تعریف احساس... 148

اندام‌های حسی.. 149

آستانه‌های حسی.. 149

سازگاری حسی (کاهش واکنش به تحریک) 151

حس بینایی.. 151

نزدیک‌بینی و دور بینی.. 152

رنگ بینی و کور رنگی.. 152

روان‌شناسی رنگ... 153

حس شنوایی.. 154

روانشناسی صوت... 155

حس‌های شیمیایی.. 157

حس‌های پوستی.. 158

حس درد. 158

نظریه کنترل گذرگاه 159

حس‌های بدنی.. 160

حس جنبشی بدن. 160

ادراک... 161

تعریف ادراک... 161

سازمان‌دهی ادراکی.. 162

ثبات ادراکی.. 165

ثبات شکل.. 165

ثبات رنگی.. 166

ثبات مکان. 166

خطاهای ادراکی.. 166

تفاوت خطای ادراکی و اختلالات ادراکی.. 169

ادراک فوق حسی.. 169

اهمیت موضوع احساس و ادراک در روان‌شناسی.. 170

فصل ششم: انگیزش و هیجان. 173

مقدمه. 174

تعریف انگیزش... 174

عوامل اصلی ایجاد انگیزش در رفتار. 174

انگیزه گرسنگی.. 177

عوامل تنظیم کننده گرسنگی.. 177

چرا برخی افراد جامعه دچار چاقی می‌شوند؟. 179

انگیزه جنسی.. 181

عوامل فیزیولوژیکی در رفتار جنسی.. 181

عوامل روانی در رفتار جنسی.. 182

اختلالات جنسی و اهمیت آن در رفتار. 182

انگیزیه پیشرفت... 183

انگیزش درونی و بیرونی برای پیشرفت... 184

تعریف هیجان: 185

مبانی فیزیولوژیک هیجان. 185

چگونه هیجانات‌ را ابراز می‌کنیم؟. 187

هیجان‌های مثبت: شادی، شوخی.. 190

نظریه‌های روان‌شناختی درباره هیجان: 192

نظریه جیمز ـ لنگ در مورد هیجان. 192

نظریه کنون ـ بارد در مورد هیجان. 196

نظریه‌های رفتاری هیجان. 197

نظریه‌های شناختی هیجان. 198

آیا می‌توانیم هیجان‌ها را به صورت ارادی کنترل کنیم؟. 199

فصل هفتم: ناکامی و تعارض.... 201

مقدمه. 202

تعریف ناکامی.. 202

علل ناکامی.. 202

ناکامی و مکانسیم‌های دفاعی یا روانی.. 204

ویژگی‌های مکانیسم‌های دفاعی.. 204

انواع مکانیسم های دفاعی.. 204

وا پس زدن یا سرکوب کردن یا ممانعت از ظاهر شدن تمایلات... 204

تعویض یا جابه جایی یا جانشینی.. 205

برون‌فکنی یا فرافکنی.. 206

جبران یا تلافی.. 207

خیالبافی ـ رویاپرستی.. 207

همانند سازی، همسانگری، تشبیه. 208

انکار یا انکار واقعیت... 208

بازگشت، کودک منشی، عقب‌نشینی.. 209

تعارض.... 211

خطرات تعارض حل نشده 215

رهایی از تعارض.... 216

فصل هشتم: شخصیت... 217

مقدمه. 218

تعریف شخصیت... 218

در تعریف نهایی می‌توان گفت: 219

صفات یا ماهیت شخصیت... 219

شکل‌گیری شخصیت... 220

تأثیر عوامل مختلف مؤثر بر شخصیت‌... 221

نظریه‌های مهم روان‌شناسان درباره‌ی شخصیت... 226

استعاره کوه یخ شناور در مورد شخصیت... 227

ساختار شخصیت: نهاد، من و فرامن.. 227

تحول روانی جنسی شخصیت از دیدگاه فروید. 228

آزمون‌های ارزیابی شخصیت... 232

شخصیت بهنجار و نابهنجار. 239

اختلالات شخصیت... 241

شخصیت‌های سایکونوروتیک... 241

نوراستنی.. 242

شخصیت‌های سایکوتیک... 244

راهکارهای پیشگیری از اختلالات شخصیت... 245

فصل نهم: آسیب های رفتاری - اجتماعی.. 247

مقدمه: 248

استرس و فرضیه‌ی بحران. 248

واکنش‌های فیزیولوژیک در مقابل استرس... 250

2- مرحله مقاومت یا سازش و تسط.. 251

3- مرحله خستگی و از بین رفتن تعادل و فروپاشی: 251

واکنش‌های روانی یا سایکولوژیک در مقابل استرس... 252

کاپلان برای واکنش‌های روانی چهار مرحله را شرح می‌دهد: 252

پاسخ به استرس‌ها 253

راهکارهایی برای مقابله با استرس در زندگی روزمره 255

نظریه‌های پرخاشگری.. 259

افسردگی شدید. 264

راهکارهای پیشگیری از افسردگی در جامعه. 265

رعایت نکات زیر ضروری است... 266

اسکیزوفرنی.. 267

پیشگیری اولیه از اسکیزوفرنی.. 268

فرق عادت و اعتیاد. 270

عوامل مؤثر اعتیاد. 270

اعتیاد و ایدز. 272

تشخیص بیماری ایدز. 273

راهکارهای مقابله با اعتیاد، ایدز. 274

طلاق به عنوان یک آسیب بزرگ روانی ـ اجتماعی، 275

علل طلاق.. 276

پیامدهای طلاق.. 277

راهکارهایی برای مقابله با مسئله طلاق در جامعه. 277

کودک آزاری به عنوان یک آسیب مهم اجتماعی: 279

تاریخچه کودک آزاری.. 280

وضعیت کودکان در ایران. 281

پدیده کودکان خیابانی در ایران. 282

مقابله با معضل «کودک آزاری» در جامعه ما 282

جرائم و بزهکاری نوجوانان. 283

انواع بزهکاری: 283

علل بزهکاری در نوجوانان. 284

راه‌های پیشگیری از بزهکاری و جرایم نوجوانان. 285

منابع و مآخذ. 287