شعائر حسینی در آئینه فقه (قمه‌زنی)

کتاب شعائر حسینی در آیینه فقه/ نگارش روح‌الله رمضانی

باتوجه به موضوع رساله که عبارت است از «شعائر حسینی در آیینه فقه»؛ دراین رساله قرار است اموری که به نام شعائر حسینی موسوم است، به شیوه فقهی مورد تفحص و دقت قرار گیرد، البته با تأکید بر موضوع قمه­زنی و تعزیه خوانی(شبیه­خوانی). آن‌چه که این تحقیق به دنبال آن است، بررسی امور یادشده از طریق داده­های فقهی و استظهار از منابع فقهی مانند آیات و روایات می‌باشد، نه آن‌که به صرف ارائه پرسش و پاسخ و بیان فتاوای فقها اکتفا نماید، چنان‌که برخی از آثار موجود در این باره صرفاَ به همین امر اختصاص یافته است.

باید اذعان نمود جامع­ترین اثری که در این باره وجود دارد، که تا حدودی به همه امور مهم عزاداری پرداخته است و به ویژه موضوع قمه­زنی را به شیوه فقهی بررسی کرده است، کتاب «الشعائر الحسینیه فی­المیزان الفقهی» اثر مرحوم عبدالحسین عاملی از علمای نجف اشرف است. وی سعی کرده است با توجه به قواعد فقهی و روایات متعدد از قمه­زنی دفاع کند، که البته به طریق اولی از سایر شعائر مانند لطمه­زدن به خود و مانند آن دفاع می­کند. این کتاب درحقیقت نقد کتاب «التنزیه» اثر مرحوم علامه سید محسن امین است که کارهایی مانند قمه­زنی را به شدت مورد حمله فقهی قرار داده است.

فهرست مطالب

 طرح تفصیلی: کلیات تحقیق. 7  

گفتار اول: بیان مسأله. 7

گفتار دوم: پیشینه بحث... 10

گفتار سوم: تبیین واژگان.. 13

گفتار چهارم: اهداف و ضرورت‌ها 14

گفتار پنجم: سؤال‌های اصلی و فرعی.. 15

فصل اول: حکم گریه برای امام حسین (علیهالسلام) 17

گفتار اول: گریه در اسلام. 17

مبحث اول: ماهیت غم و شادی.. 17

مبحث دوم: جایگاه گریه و خنده در اسلام. 20

مبحث سوم: شبهه تلخکامی شیعیان.. 24

گفتار دوم: ‌تاملی در گریه بر امام حسین (ع). 28

مبحث اول: اهمیت زیارت امام حسین (ع). 28

مبحث دوم: اهمیت گریه بر امام حسین (علیه السلام). 32

مبحث سوم: میزان گریه بر امام حسین (علیهالسلام). 35

فصل دوم: بررسی حکم قمه‌زنی در فقه اسلامی.. 39

مباحث مقدماتی (پیشینه قمه‌زنی). 39

1. تعریف قمه زنی.. 39

2. سیر تاریخی قمه‌زنی.. 40

3. برخورد علما با مسأله قمه‌زنی.. 43

گفتار اول: ادله قائلین به حرمت... 45

مبحث اول: ضرری بودن قمه‌زنی.. 45

مبحث دوم: قمه‌زنی و القاء در هلاکت... 56

مبحث سوم: قمه‌زنی و وهن شیعیان.. 61

مبحث چهارم: قمه‌زنی و بدعت در دین.. 66

مبحث پنجم: حکم حکومتی و حرمت قمه‌زنی.. 67

گفتار دوم: ادله جواز قمه‌زنی.. 79

مبحث اول: شعائر بودن قمه‌زنی.. 79

مبحث دوم: عمل حضرت زینب کبری (س). 95

مبحث سوم: مواسات و همدردی با امام حسین (ع). 96

مبحث چهارم: إحیای أمر اهل بیت(علیهمالسلام). 99

مبحث پنجم: قمه‌زنی از باب اظهار جزع.. 100

مبحث ششم: ادله خاصه. 108

فصل سوم: تعزیه‌خوانی (شبیه‌خوانی) 119

گفتار اول: مباحث مقدماتی.. 119

مبحث اول: بیان مسأله. 119

مبحث دوم: پیشینه تعزیه‌خوانی.. 120

مبحث سوم: تعریف تعزیه‌خوانی.. 122

مبحث چهارم: مؤلفه‌های شبیه‌خوانی.. 123

گفتار دوم: بررسی فقهی مؤلفه‌های شبیه‌خوانی.. 125

مبحث اول: حکم پوشیدن لباس زنانه توسط مردان.. 125

مبحث دوم: تشبّه به زنان در صدا 135

مبحث سوم: بازی در نقش معصوم (ع). 137

مبحث چهارم: اشعار و اعمال موهن و خلاف واقع. 138

مبحث پنجم: غناء و استعمال آلات موسیقی در شبیه‌خوانی.. 139

جمع‌بندی فصل.. 161

فصل چهارم: پوشیدن لباس سیاه در ماتم حسینی و حکم حمل عَلَم و نخل. 163

بخش اول: حکم پوشیدن لباس سیاه. 163

مقدمه. 163

گفتار اول: آرای فقها در باب لباس سیاه. 164

گفتار دوم: مروری بر روایات... 165

گفتار سوم: بررسی روایات... 167

گفتار چهارم: دیدگاه مختار. 170

بخش دوم: حمل عَلَم و نخل.. 172

خاتمه: نتیجه‌گیری نهایی، کاستی‌های تحقیق چند پیشنهاد. 175

ماحصل و مرور. 175

کاستی‌های تحقیق.. 179

چند پیشنهاد. 179

فهرست منابع و مآخذ    181