قوانین بدون غلط قانون مدنی

کتاب قانون مدنی «معرب و تنقیحی» / علی رسولی زکریا

قوانین بدون غلط قانون مدنی «معرب و تنقیحی»

هر علمی ابزارِ خاصِّ خود را دارد و برای اینکه، علمی، بهتر بتواند در مسیر پیشرفت حرکت نماید، باید ابزاری دقیق و توانمند در اختیار پژوهشگر این حوزه از علوم قرار داشته باشد، از این رو باید متذکّر شد، که «قانون» ابزار ویژه و مهم علم حقوق است و حقوق‌دانان از آن با عنوان منبع اصلی حقوق یاد می‌نمایند. در نتیجه، ارائه‌ی‌ قانونی حتّی‌الامکان بدون غلط، لازمه‌ی هر حقوق‌دانی برای پژوهش‌های حقوقی است اما متأسفانه در مجموعه قوانین چاپی، بیشترین اغلاط نگارشی را با آگاهی از پیامدهای جبران‌ناپذیر آنها شاهد هستیم هر یک از این اشتباهات می‌تواند اثرات زیانباری بر تحقیقات و مطالعات علمی داشته باشد. در این خصوص برخی حقوقدانان به صراحت به ضرورت وجود قوانین بدون غلط، اشاره نموده و برای نمونه برخی اشتباهات رایج و موجود در قانون مدنی را به صورت موردی متذکّر شده‌اند، در مجموعه حاضر تمام اغلاط، با مراجعه به متون قدیمی و اسناد رسمی قانونگذاری، تصحیح شده است. برای نمونه در یکی از آثار فاخرِ حقوقی، ماده‌ی 1166 قانون مدنی، با ادبیاتی متفاوت بیان شده، و قسمت اخیر ماده‌ی مذکور تحت عنوان، «در صورت جَهل هر دو، نَسَبِ طِفل، نِسبَت به هر دو مَشرُوع است» در متن آن اثر نیامده است و یا در ماده‌ی 1093 قانون مدنی، واژه‌ی «زن» درج نشده است. اما از این قبیل اغلاطِ فاحش در آثار نویسندگان دیگر نیز به کثرت دیده می‌شود. همچنین در برخی متون چاپی منشتر شده در ماده‌ی 1273 به جای «بین»، «پیش» درج شده است، همچنین در مجموعه قوانین دوره‌ی نهم قانونگذاری که می‌تواند به عنوان منبعی اصیل و قدیمی از آن یاد نمود، اغلاط فراوان و فاحشی وجود دارد؛ برای مثال در ماده‌ی 729 به جای «مُعسِر»، «معتبر» و در ماده‌ی 950 به جای «حبوبات»، به اشتباه «حیوانات»، و یا به کرّات به جای «با»، «یا» و به جای «یا»، «با» درج شده است. همچنین در مبحثِ ارث، به کرّات «وارِث» و «وُرّاث» به جای یکدیگر بکار رفته است. برخی نویسندگان در ماده‌ی 916 قانون مدنی از «ورّاث» به جای «وارِث» استفاده نموده‌اند که با متون قدیمی و اسناد قانونگذاری، مطابقت ندارد. در برخی از مجموعه‌ها در ماده‌ی 949 قانون مدنی به غلط از «نبود» به جای «نبودن»، و در برخی از این مجموعه‌ها از «جایز»، به جای «جایزه» در ماده‌ی 954 قانون مدنی استفاده شده است. همچنین در ماده‌ی 961 قانون مذکور، از واژه‌ی «مَتبُوع» به جای «مَتبُوعه» استفاده شده و در برخی از این آثار واژه‌ی «ذکر» در ماده‌ی 1095 درج نشده است. لازم به ذکر است که به کرّات ضمایری نظیر «آن» و «او» در متن قانون مدنی به جای یکدیگر استفاده شده‌اند.

برای مشاهده کتب حقوق مدنی کلیک نمایید

در برخی مجموعه‌های چاپی، شاهد حذفِ عباراتی از قانون به بهانه‌ی‌ زائد بودن آنها نیز هستیم «!» برای مثال در یکی از آثار منتشر شده عبارتِ «طلاق وَ» در ماده‌ی 1152 قانون مدنی، به بهانه «زائد بودن»، حذف شده است. و این در حالی است که عبارت مذکور در مجموعه‌های رسمی قانونگذاری و آثار اساتید این حوزه درج شده است، گرچه از لحاظ تحلیل حقوقی با استناد به موادِّ 1151 و 1139 قانون مدنی، «طلاق» ویژه عقد دائم است. اما به دلیل عدم کاربرد آن در عقد نکاح مُنقَطِع، هیچ مجوزی برای حذف آن از مجموعه‌های قانونی و یا اصلاح قانون «!» وجود ندارد. چراکه «اصلاح» و «تغییر قوانین»، در صلاحیّت ویژه‌ی نظام قانونگذاری است نه اشخاص و مؤسّسات دولتی و یا خصوصی «!». همچنین در برخی از متون قانونی، به قوانین و یا مواد قانونی منسوخ نیز اشاره شده است که باعث سردرگمی خواننده از متن قانون می‌شود.همچنانکه در یکی از کتاب‌های تألیفی، قانون اجازه رعایت احوال شخصیّه ایرانیان غیرشیعه، منسوخ دانسته شده است.

در خصوص اشتباهات رایج در قوانین، با بررسی مجموعه‌های فراوان از قوانین چاپ شده از زمان‌های قدیم و حال حاضر به اشتباهات فراوانی دست یافتیم که از بیان جزییات آنها، خودداری می‌گردد اما در تدوین مجموعه‌ی حاضر تمام تلاش خود را بکار بسته‌ایم تا این مجموعه «بدون غلط» و یا حتّی‌الامکان با «کمترین غلط» به جامعه حقوقی تقدیم گردد. در ارائه‌ی این مجموعه، حتّی‌الامکان از رسمُ‌الخط زمان تصویب آن پیروی شده است، برای مثال از رسم‌الخط «مادِّۀ» به جای رسم‌الخط «مادِّه‌ی» استفاده شده است. همچنین از ارائه‌ی برخی اشتباهات سهوی و تایپی «ماشینی» کم اهمیّتی، که در اسناد رسمی قانونگذاری و دیگر متون چاپی وجود دارد، خودداری شده، و تمامی اشتباهات، اصلاح شده است.