آیین دادرسی کیفری دانشگاهی

کتاب آیین دادرسی کیفری دانشگاهی

حقوق کیفری در اوایل دهه نود با تحول چشم گیری روبرو شد، تدوین و تصویب کتابهای اول و دوم و سوم و چهارم قانون مجازات اسلامی مشتمل بر هفتصد و بیست و هشت ماده که پس از ده سال تلاش بی وقفه متخصصان نهایتاً در تاریخ اول اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و نود و دو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی طبق اصل هشتاد و پنجم(85) قانون اساسی تصویب گردید، از یک سو و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 4/12/1392 مشتمل بر هفت بخش و سپس الحاق بخشهای هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم (الحاقی 08/07/1393) به قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 4/12/1392 الحاق که مقررات هر دو قانون از تاریخ 1/4/1394 لازم الاجراء اعلام شد، از دیگر سو، تمامی کتب منتشر شده و تحقیقات بعمل آمده در زمینه آیین دادرسی کیفری را به حاشیه برد و بی شک مطالعه و تطبیق مقررات قانون جدید نیازمند زمان و منتظر ایجاد رویه قضایی در موارد اختلافی گردید.

شکی نیست که تغییر قانون آیین دادرسی کیفری، بسیاری از تالیفات سابق بر آن را از درجه اهمیت و ارزش ساقط نموده و آنان که دستی بر آتش داشتند و قلمی به دست و صد البته فکری اقتصادی! هنوز جوهر قانون آیین دادرسی کیفری خشک نشده بود و حتی اجرای آن تا الحاق بخش‌های پنج گانه آخر به تعویق افتاده بود، بازار کتاب را مملو نمودند از کتب پر زرق و برق با عناوینی مختلف؛ که حول محور قانون آیین دادرسی کیفری منتشر می‌شد؛ اما غافل از این که یک قانون زمانی که با این حجم از تغییرات اساسی نسبت به قانون پیشین تدوین می‌گردد مادامی که در محافل علمی و حقوقی در مقام تئوری پردازی علمای حقوق و اجرای قضات شریف دادگستری به نقد کشیده نشده و در محاکم قضایی در مقام عمل هجی نگردیده باشد، روی میز نویسنده ای که درب اتاق مقدس نویسندگی و تالیف را بر روی واقعیات جامعه حقوقی بسته باشد و شبانه در زیر نور شمع بخواهد تفسیر قانون بنویسد، نمی‌تواند مورد شرح و تفسیر قرار گیرد.

غائله ای که متاسفانه چند سالی است بازار کتاب‌های حقوقی اتفاق افتاده، حرکات شبانه ای است که با تصویب یک قانون و با تفکر صرفاً اقتصادی به چشم می‌خورد، در مورد قانونی که هنوز مراحل قطعیت خود را نگذرانده و ممکن است هرگز اجرایی نگردد، چندین کتاب در نگاه گذر کتابفروشی‌های حقوقی خودنمایی می‌کند و با ظاهری فریبنده دانشجویان و طالبان شیفته علم را می‌فریبد غافل از آن که یک شبه نمی‌توان تفسیر قانون نوشت و تقدیم این قشر مقدس کرد و این است که نویسندگان متعهد و محجوب را به حاشیه رانده و سر در جیب تفکر کشانده که چرا باید با قانون جدید اینگونه برخورد اقتصاد مدارانه نمود! متاسفانه قانون لازم الاجرا نشده آیین دادرسی کیفری نیز از این امر مستثنی نبوده است.

مجموعه‌های آموزشی قبلی که تحت عنوان بسته‌های میثاق عدالت در دوره‌های شش جلدی به نام «حقوق جزای عمومی»، «حقوق جزای اختصاصی» و «آیین دادرسی کیفری» در اوایل دهه هشتاد منتشر شده توانسته بود به واقع منبع مطمئنی برای استفاده دانشجویان، دانش پژوهان و داوطلبان آزمونهای حقوقی بود که با اصرار دوستان مجموعه حاضر نیز با همان متد و شیوه تدوین و تقدیم جامعه حقوقی گردیده است.

مجموعه ای که پیش رو دارید حاصل 15 سال تجربه وکالت دادگستری، 16 سال تدریس در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و تحقیق و تفحص در آثار حقوقی اساتید حقوق است که تدوین آن قریب به 4 سال به طول انجامیده است لکن با همه این اوصاف، همچنان آن را نیازمند تکمیل می‌بینم و در این زمینه از دوستان، همکاران عزیز، قضات شریف دادگستری، دانشجویان محترم و تمامی خوانندگانی که در مطالعه متون این اثر با اختلاف نظری مواجه شدند، عاجزانه استدعا دارم بنده نوازی نموده و حقیر را در تکمیل این تحقیق یاری رسانند.

آن چه مهم است که قبل از شروع به مطالعه این مجموعه به خوانندگان عزیز یادآوری گردد، این که این مجموعه فقط برای آموزش دانشگاهی و آموزشگاهی تهیه شده است و ممکن است در توضیح برخی مسائل اختلافی به بررسی اجمالی اکتفاء شده باشد و چنانچه به دنبال تفصیل و توضیح بیشتری می‌باشند می‌توانند به مجموعه «مبسوط در آیین دادرسی کیفری» مراجعه نمایند و در مقابل خوانندگانی که به دنبال مطالعه اجمالی و خلاصه مطالب خصوصاً مطالب کنکوری و آزمونی هستند را به مطالعه کتاب «آیین دادرسی کیفری دانشگاه (دو جلد)» توصیه می‌نماییم

برای مشاهده مقالات معرفی کتب حقوقی کلیک نمایید

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات

مبحث اول: تعریف آیین دادرسی کیفری و تمایز آن با سایر رشته‌ها
مبحث دوم: نظام‌ها و تحولات آیین دادرسی کیفری

فصل دوم: اقامه و تعقیب دعوی عمومی

مبحث اول: تفکیک جرم عمومی از جرم خصوصی
مبحث دوم: اقامه وتعقیب دعوی عمومی
مبحث سوم: ویژگی‌های نهاد تعقیب
‌مبحث چهارم: شکایت شکات
مبحث پنجم: اعلام جرم
مبحث ششم: گزارش ضابطان دادگستری

فصل سوم: موانع تعقیب دعوی عمومی

مبحث اول: سکوت زیان دیده
مبحث دوم: مصونیت (تحصیل اجازه)
مبحث سوم: اناطه
مبحث چهارم: جنون

فصل چهارم: سقوط دعوی عمومی

مبحث اول: کلیات
مبحث دوم: فوت متهم یا محکومٌ علیه
مبحث سوم: گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم قابل گذشت
مبحث چهارم: شمول عفو
مبحث پنجم: نسخ مجازات قانونی
مبحث ششم: شمول مرور زما
مبحث هفتم: توبه متهم در موارد پیش بینی شده در قانون
مبحث هشتم: اعتبار امر مختوم

فصل پنجم: دعوی خصوصی

مبحث اول: وجه افتراق دعوی خصوصی و دعوی عمومی
مبحث دوم: مهلت طرح دعوی خصوصی
مبحث سوم: انواع ضرر
مبحث چهارم: اقامه دعوی خصوصی
مبحث پنجم: علل سقوط دعوی خصوصی
مبحث ششم: اجرای احکام ضرر و زیان

فصل ششم: ضابطان دادگستری

مبحث اول: تعریف و مصادیق
مبحث دوم: حدود اختیارات ضابطین
مبحث سوم: تکالیف ضابطان دادگستری
مبحث چهارم: ممنوعیت‌های و محدودیت‌های قانونی ضابطان دادگستری
مبحث پنجم: اعتبار گزارش ضابطان دادگستری
مبحث ششم: بازداشت متهم توسط ضابطین
مبحث هفتم: نظارت بر ضابطین
مبحث هشتم: ضابطان نظامی و تکالیف آنان
مبحث نهم: صلاحیت رسیدگی به جرم ضابطین دادگستری

فصل هفتم: تحقیقات مقدماتی

مبحث اول: تعریف
مبحث دوم: اصول حاکم بر تحقیقات مقدماتی
مبحث سوم: ویژگی‌های تحقیقات مقدماتی
مبحث چهارم: جهات شروع تحقیقات مقدماتی
مبحث پنجم: تکلیف به قبول شکایت
مبحث ششم: تفاوت‌های اساسی شکایت شاکی و اعلام جرم
مبحث هفتم: نقش سازمان‌های مردم نهاد در شروع به تعقیب
مبحث هشتم: علل توقف تحقیقات مقدماتی
مبحث نهم: میانجی‌گری در تحقیقات مقدماتی
مبحث دهم: کیفر خواست شفاهی
مبحث یازدهم: مقام انجام دهنده تحقیقات مقدماتی
مبحث دوازدهم: تحقیق محلی یا معاینه محل
مبحث سیزدهم: بررسی صحنه جرم
مبحث چهاردهم: تفتیش و بازرسی منازل و اماکن
مبحث پانزدهم: اموال حاصل از جرم
مبحث شانزدهم: کنترل ارتباطات مخابراتی و مراسلات پستی
مبحث هفدهم: تفتیش و بازرسی مراسلات پستی
مبحث هجدهم: تحقیق از اوراق و اسناد دولتی و رسمی
مبحث نوزدهم: کارشناسی

فصل هشتم: بازجویی از متهم و شهود و اقدامات تحقیقی

مبحث اول: ضرورت احضار متهم
مبحث دوم: احضار و بازجویی متهم
مبحث سوم: تحقیق از متهم
مبحث چهارم: تفهیم اتهام
مبحث پنجم: حقوق دفاعی متهم
مبحث ششم: تشکیل پرونده شخصیت
مبحث هفتم: احضار، جلب و تحقیق از شهود

فصل نهم: قرارهای تأمین کیفری و نظارت قضایی

مبحث اول: فلسفه صدور قرار تأمین کیفری و نظارت قضایی
مبحث دوم: انواع قرارهای تأمین کیفری
مبحث سوم: اصول لازم الرعایه در صدور قرارهای تأمین
مبحث چهارم: لزوم رعایت تناسب در صدور قرار
مبحث پنجم: التزام به حضور با قول شرف
مبحث ششم: التزام به حضور با تعیین وجه التزام
مبحث هفتم: عدم خروج از حوزه قضایی
مبحث هشتم: قرار التزام به معرفی نوبتی خود به مراجع قضایی یا انتظامی
مبحث نهم: قرار التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح
مبحث دهم: قرار التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت
مبحث یازدهم: قرار کفالت و اخذ وثیقه
مبحث دوازدهم: بازداشت موقت (توقیف احتیاطی)
مبحث سیزدهم: قرار تأمین کیفری در مرحله اجرای احکام
مبحث چهاردهم: قرار تأمین کیفری در جرم صدور چک بلامحل
مبحث پانزدهم: الغاء قرارهای تأمین و نظارت قضایی
مبحث شانزدهم: تخفیف و تشدید تأمین
مبحث هفدهم: قرارهای تأمین در اشخاص حقوقی
مبحث هجدهم: قرارهای تأمین در خصوص جرایم اطفال و نوجوانان
مبحث نوزدهم: قرارهای نظارت قضایی
مبحث بیستم: جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم

فصل دهم: خاتمه تحقیقات مقدماتی

مبحث اول: قرارهای نهایی
مبحث دوم: اخذ آخرین دفاق
مبحث سوم: اظهار عقیده بازپرس
مبحث چهارم: موافقت دادستان
مبحث پنجم: حل اختلاف بین دادستان و بازپرس
مبحث ششم: رسیدگی به اعتراض به قرارهای نهایی
مبحث هفتم: عدم شمول اعتبار امر مختوم
مبحث هشتم: ختم تحقیقات در موارد پرداخت دیه از بیت المال
مبحث نهم: صدور کیفرخواست

فصل یازدهم: صلاحیت رسیدگی

مبحث اول: تعریف و ویژگی
مبحث دوم: انواع صلاحیت
مبحث سوم: صلاحیت برون مرزی
مبحث چهارم: صلاحیت‌های درون مرزی
مبحث پنجم: دادسرا (تشکیلات و صلاحیت آن)
مبحث ششم: محاکم کیفری
مبحث هفتم: صلاحیت شخصی
مبحث هشتم: صلاحیت اضافی
مبحث نهم: صلاحیت نسبی
مبحث‌ دهم: دادگاه بخش
مبحث یازدهم: شورای حل اختلاف
مبحث دوازدهم: اختلاف در صلاحیت
مبحث سیزدهم: اعطای نیابت قضایی
مبحث چهاردهم: رد دادرس
مبحث پانزدهم: تعدد قاضی
مبحث شانزدهم: وظایف و اختیارات دادستان کل کشور

فصل دوازدهم: محاکمه و صدور رأی

مبحث اول: رسیدگی به ادله اثبات
مبحث دوم: رسیدگی در دادگاه کیفری
مبحث سوم: رسیدگی در دادگاه کیفری یک
مبحث چهارم: رأی غیابی و واخواهی
مبحث پنجم: رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان

فصل سیزدهم: تجدید نظر و فرجام خواهی در احکام

مبحث اول: کلیات
مبحث دوم: رسیدگی در دادگاه تجدید نظر استان
مبحث سوم: رسیدگی در دیوان عالی کشور
مبحث چهارم: صدور رأی وحدت رویه
مبحث پنجم: اعاده دادرسی عام
مبحث ششم: اعاده دادرسی خاص

فصل چهاردهم: اجرای احکام کیفری و اقدامات تأمینی و تربیتی و هزینه دادرسی

مبحث اول: تشکیلات قانونی اجرای احکام کیفری
مبحث دوم: وظایف قاضی اجرای احکام
مبحث سوم: احکام لازم الاجرا
مبحث چهارم: اجرای اقدامات تأمینی و تربیتی
مبحث پنجم: هزینه دادرسی

فصل پانزدهم: آیین دادرسی جرایم نیروهای مسلح

مبحث اول: تعاریف و کلیات
مبحث دوم: تشکیلات دادسرا و دادگاه‌های نظامی
مبحث سوم: صلاحیت سازمان قضایی
مبحث چهارم: کشف جرم و تحقیقات مقدماتی
مبحث پنجم: وکالت در دادسرا و دادگاه نظامی
مبحث ششم: ترتیب رسیدگی، صدور و ابلاغ رأی
مبحث هفتم: تجدید نظر و اعاده دادرسی
مبحث هشتم: اجرای احکام
مبحث نهم: زندان‌ها و بازداشتگاه‌های نظامی

فصل شانزدهم: آیین دادرسی افتراقی

مبحث اول: دادرسی الکترونیکی
مبحث دوم: آیین دادرسی جرائم رایانه‌ای
مبحث سوم: آیین دادرسی جرائم اشخاص حقوقی

ضمایم

منابع و مآخذ